رهبری خدمتگذار

پیش از آغاز باید به این نکته توجه داشت که واژه Servant به معنی خدمتکار ، در موضوع رهبری خدمتگذار به معنی کسی است که دوست دارد به همه در کارها کمک کند . نه صرفا یک خدمتکار که کارهای پیش پا افتاده را انجام دهد.

تعریف رهبری خدمتگذار

اگرچه ایده رهبری خدمتگذار به حداقل دو هزار سال قبل باز می گردد ، جنبش رهبری خدمتگذار مدرن از سال 1970 و با انتشار مقاله ای از رابرت گرینلیف (Robert K. Greenleaf) با عنوان "خدمتگذار مثل رهبر" آغاز شد . در آن مقاله بود که اولین بار واژه های "خدمتکار-رهبر" و "رهبری خدمتگذار" ابداع گردید . تعریف "خدمتکار-رهبر " (از نظر من می توان آن را معادل "رهبر خدمتگذار" درنظر گرفت ) از زبان گرینلیف اینگونه است :

""رهبر خدمتگذار" ابتدا یک خدمتکار است ... آن با یک حس طبیعی که شخصی می خواهد اول از همه به دیگران خدمت کند آغاز می گردد. این شخص به شدت با کسی که ابتدا یک رهبر است متفاوت خواهد بود ، ممکن است به خاطر کمتر بودن قدرت هدایت خارق العاده یا وجود حس مادی گرایی (کسی که به دنبال مادیات حاصل از عنوان رهبری باشد) ... "رهبر - اول" و "خدمتکار - اول" به نوعی نقاط اکسترمم محسوب می شوند . در بین آنها شخصیت هایی هستند که به خاطر بی نهایت بودن طبیعت انسان وجود دارند."

"تفاوت آشکار این دو خود را در اهمیت دادن و اولویت قراردادن نیازهای اساسی دیگران نسبت به خود در حالت "خدمتکار-اول" نشان می دهد. بهترین و سخت ترین آزمون برای مدیر این است که : آیا آنها که خدمت می کنند(در اینجا منظور کارکنان است )مثل اشخاص رشد می یابند ؟ آیا آنها در حال خدمت سالم تر ، عاقل تر ، آزادتر و مستقل تر از سایر افراد هستند ؟ و بیشتر از افراد تحت رهبری شما احتمال دارد که بخواهند به خدمتگزارن بهتری تبدیل شوند ؟ اثر آنها بر اقلیت خاص و ممتاز جامعه چگونه است ؟ آیا آنها از مزایای خاصی در جامعه بهره مند می گردند و یا حداقل محروم تر از گذشته نمی شوند ؟"

گرینلیف اینطور گفت :"رهبر خدمتگذار ابتدا یک خدمتکار است." منظور وی از این جمله این بود که یک خواست درونی برای خدمت کردن به مردم در یک فرد یا رهبر وجود داشته باشد، "روح خدمتگذاری" یک ویژگی اساسی رهبر خدمتگذار است. این مساله را با چاپلوسی و تملق گویی اشتباه نگیرید ، درباره تمایل به کمک کردن به دیگران سخن می گوییم. رهبری خدمتگذار درمورد شناسایی و رفع نیازهای همکاران ، مشتریان و جوامع است.

مفهوم رهبری خدمتگذار با مطالعه کتاب " سفر به شرق" نوشته herman hesse توسط گرینلیف ، به وجود آمد.  این کتاب داستان گروهی از مسافران است که شخصی به اسم لئو در طول سفر خدمتکار آنان بود و کارهای آنان را انجام می داد ، و آنها را به صدای خود به وجد می آورد . این کار ادامه داشت و سفر آنها به همین شکل دنبال می شد تا آنکه یک روز لئو ناپدید شد. مسافران دچار سردرگمی و هرج و مرج شدند ، طوریکه ادامه سفر ممکن نبود . سفر پایان یافت . سالها بعد یکی از مسافران لئو را دید ، به عنوان رئیس محترم سازمانی که پشتیبانی سفر را برعهده داشت. لئو ، کسی که آنها تصور می کردند وی خدمتکار آنان در طول سفر است، رئیس یک سازمان و رهبری نجیب و بزرگ بود.

در کتاب " خدمتکار با عنوان رهبر" گرینلیف اینطور بیان می کند :

"این داستان به وضوح بیان میکند که یک رهبر واقعی در ابتدا به شکل یک خدمتکار دیده می شود ، این واقعیت ساده کلید عظمت او است. لئو رهبر آنها بود اما به شکل یک خدمتکار ظاهر شد ، زیرا أین چیزی بود که از اعماق وجودش میخواست. رهبری به کسی اعطا شده بود که وی ذاتا یک خدمتکار بود.مثل چیزی که به کسی داده شود یا واگذار شود و بتوان آن را پس گرفت.ذات خدمتگذارش اما واقعیت درونی وی بود ، به وی اعطا یا واگذار نشده بود و قابل پس گرفتن نیز نبود. او ابتدا یک خدمتکار بود."

اگر بخواهیم یک مشخصه ویژه از رهبر خدمتگذار با توجه به مقاله گرینلیف بیان کنیم آن مشخصه تمایل به خدمت خواهد بود . گرینلیف یک لیست نسبتا طولانی از ویژگی های مهم رهبر خدمتگذار فراهم کرده است. آنها عبارتند از گوش دادن و درک کردن ؛ پذیرش و همدلی ؛ آینده نگری ؛ آگاهی و ادراک ؛ اقناع ؛ قدرت تصور و ادراک ؛ قدرت خود درمانی (مشکلات روانی منظور است) و قدرت بازسازی اجتماع می شود. از نظر گرینلیف همچنین رهبران خدمتگذار کسانی هستند که همواره پیشرو در انجام اقدامات لازم هستند ، هدف گرا هستند ، رویاپردازند و رویاهای بزرگی دارند ، قدرت روابط عمومی بالایی دارند ،قادر به عقب نشینی و بازسازی مسیر خود هستند (منظور درس گرفتن از اشتباهات است ) ، و مورد اطمینان و قابل اعتماد ، خلاق ، حسی (حس ششم قوی دارند) وفرصت طلب هستند.

پژوهشگران با توسعه و آزمایش تئوریهایی درباره رهبری خدمتگذار ویژگی های دیگری نیز شناسائی کردند.به عنوان مثال Robert c. liden وهمکارانش در پژوهش خود 9 بعد برای رهبری خدمتگذار تعریف کرده اند : درمانگر روحی روانی ، خلق ارزش برای اجتماع خود ، مهارت های مفهومی ، توانمندسازی افراد ، کمک به رشد و موفقیت زیردستان ، اولویت دادن به زیردستان ، رفتار با اخلاق ، روابط و بندگی. Durk Van Dierendonck با بررسی ادبیات علمی موضوع ، شش ویژگی رفتاری کلیدی برای رهبر خدمتگذار ارائه می کند : توانمندسازی و ارتقاء افراد ، تواضع و فروتنی ، اصالت ، پذیرش فردی (رضایت داشتن از خود) ، قدرت جهت دهی و نظارت.

گرینلیف یک فلسفه جدید را شرح داده است نه یک نظریه . با این حال براساس دیدگاه تعدادی از دانشمندان ، عناصری که نسبت به سایر نظریه ها درباره رهبری خدمتگذار منحصر به فرد هستند عبارتند از :

1- عنصر اخلاق ، نه تنها از نظر اخلاق شخصی و تجمیع آن در رهبر خدمتگذار ، بلکه روشی که یک رهبر خدمتگذار پیروانش را به اخلاق گرایی تشویق می کند ، بتابراین کسی که می تواند مبنای اخلاقی رهبر خدمتگذار را بررسی کند ، چشم اندازها و اهداف سازمانی وی هستند.

2- تمرکز بر خدمت به پیروان به خاطر خودشان نه به خاطر سازمان ، و ایجاد روابط بلندمدت با آنها تشویق کردن رشد و توسعه آنها به طوریکه در طول زمان به کمال بالقوه خود دست یابند .

3- توجه کردن و اهمیت دادن به موفقیت تمامی ذینفعان ، به طور گسترده یعنی همه کارکنان ، مشتریان ، شرکای کسب و کار ، جوامع کوچک و کل جامعه مرتبط حتی کسانی که کمترین ارزش را درجامعه دارند.

و 4- خود ارزیابی ، به عنوان روشی برای مقابله با غرور رهبری .

پایان

منبع :

toservefirst.com/definition-of-servant-leadership.html